Sene 2024, ama hiç hayalimizdeki gibi olmadığı aşikâr. Mevcut ekonomik şartlar doğrultusunda yurtdışı seyahatinin zaten lüks sayıldığı bir ülkedeyiz artık. Hal böyle olunca insan bulunduğu ülkeyi, insanları, hükümeti sorgulamaktan kendini alıkoyamıyor.
Bundan çok değil yaklaşık 4 sene öncesine kadar ciddi bir problem olmayan vize sürecinin; vize randevularının yüksek fiyatlar ile üçüncü kişiler tarafından satılması, bazı Schengen bölgelerindeki ülkelerde yüzde 40’a varan ret oranları gibi enteresan bir duruma evirilişine şahit oluyoruz.
Kısacası bütçemizi hazırlamak ile süreç artık bitmiyor. Maalesef ki geçmiş yıllara göre hiç karşılaşmadığımız bir gerçeklik içerisindeyiz.
Herkes çevresinde vize reddi ile ilgili şaşırtıcı haberler duymakta. Bunun sebeplerini kısaca özetleyelim; ilk olarak, her yıl iltica başvurularında Türk vatandaşları kendi rekorunu egale ediyor. Türkiye’nin Golden Visa programı çerçevesinde verdiği vatandaşlıktaki başvurucunun geçmişini araştırmaktaki ciddiyetsiz tavrı ve en hızlı pasaport veren ülkelerden biri olması, bunlara ek olarak bir de Türkiye’nin gayrisafi milli hasılasının yıldan yıla düşüşü temel sebepler. İçinizi kararttım değil mi? Hadi biraz istatistiklere bakalım.
OECD verilerine göre dünya çapındaki ev fiyatları artışında Türkiye 1.sırada yer alıyor. En yakın rakibi Macaristan, Rusya ve Çekya. Hükümetin özellikle 2020 yılından beri yürüttüğü mantık dışı ekonomi politikası, ekonomi biliminin gerekliliklerini Türkiye toplumunu kobay denek olarak kullanıp temelden sarsması ve 2002 yılından beri öncelik sıralamasının ilk sırasına inşaatı, ikinci sıraya inşaatı ve üçüncü sıraya da, evet, inşaatı koyması bu mantık dışı konut piyasasının sebepleri.
Hal böyle olunca yatırım yapma gücü olan Türk vatandaşları ne yaptı? Tabii ki Miami’de müstakil bir ev fiyatına Esenyurt’ta 3+1 ebeveyn banyolu bir ev almadı. Hem B planı yaptı hem de yatırımlarındaki riski dağıtmak için yurtdışında gayrimenkul yatırımlarına yöneldi. Burada devreye kim giriyor? Ben ve Golden Visa…
Yatırımcıların Golden Visa’dan beklentisi oturum kartı, çalışma izni ve vatandaşlık. Bir önceki yazımda Portekiz’i ele almıştık. Bu sefer Yunanistan’a bakalım.
Öncelikle şunu belirtmenin çok önemli olduğunun kanattindeyim: Golden Visa programlarındaki bilgi kirliliği yüksek. Bunun da başlıca sebebi sadece gayrimenkul yatırımı ile ilgilenen, göçmenlik tecrübesi olmayan insanların da ilgisini çeken bir sektör olması. Yanlış yatırım, hak talep edemediğiniz bir yatırım yapmanıza neden oluyor. Hem Portekiz’de hem Türkiye’de bu vakalarla defalarca karşılaştım. Bence isteklerimizi karşılamayan bir programa boşu boşuna 400 bin avro yatırım yapacak kadar zengin bir ülke değiliz.
Yunanistan Golden Visa programına gelirsek, bu bir oturum kartı programı. Türk vatandaşlarının hem mesafenin yakınlığından hem de kültürel ortaklıklardan dolayı tercih etmekten keyif aldığı bir ülke. Çin’den sonra en çok başvuru yapan 2. ülkeyiz. Bu da demek oluyor ki nüfus oranına göre ilk sıradayız.
Bu programda geçmişte Portekiz programında olduğu gibi, bir takvim yılı içinde minimum seyahat zorunluluğu bulunmuyor. Portekiz programında senenin 7 günü seyahat zorunluluğu bulunmaktaydı. Ancak tabii ki bu oturum izni, gayrimenkul yatırımınızı Yunanistan’da tuttuğunuz müddetçe geçerli olan bir oturum izni.
Sağlanılan oturum kartı sayesinde başvuran ve başvuruna bağımlı aile bireyleri oturum kartına erişim sağlayabiliyor. Bu anlamda, Yunanistan’daki üniversitelerde öğrenci olmak isteyen öğrenciler için de avantaj sağlanıyor. Ancak burada ufak bir yanlış anlaşılmayı da belirtmekte fayda var. Oturum kartı sizlere o ülkede sosyal haklar tanır, farklı Schengen bölgerindeki üniversitelerde aynı sosyal hakları tanımaz.
Yunanistan’ın meşhur ekonomik krizini hatırlıyoruzdur. Yıllar süren birikimin sonunda ülke iflas etmiş, solcu SYRIZA hükümete gelmiş ve AB’nin fiili lideri Angela Merkel’le ‘vurdulu kırdılı’ görüşmeler sonunda bir kurtarma paketinde anlaşılmıştı. Atina, bu borçların tamamen ödenmesini – her şey yolunda giderse – 2060 yılında tamamlayacak. Peki böyle bir ekonomiye sahip ülkede gayrimenkul fiyatları ne kadar gerçeği yansıtıyor? Yunanistan Golden Visa Programı çerçevesinde satılan gayrimenkullerde fahiş fiyat var mı? Gelin şimdi biraz da buna bakalım.
Yatırımcılara tavsiyem yatırım yapmak istedikleri kente seyahat etmeleri. Biraz araştırma ile Yunanistan’ın öğrenci şehri olan Yanya bölgesinde 250 bin avroya satılan 35 m2 yurt odalarına rastladım, m2 fiyat anlamında piyasa değerlerinin yaklaşık 3 katı olduğunu açıkça belirtmek gerekiyor.
2022 Aralık ayına kadar yatırımcıların Yunanistan’ın herhangi bir bölgesinde minimum 250 bin avro değerinde yatırım yapması yeterliydi. 2023 yılı ile beraber bazı bölgelerde yatırım yapılması için gereken alt limit 250 bin avrodan 500 bin avroya çıkarıldı. Bu bölgelerinde başında başkent Atina ve Selanik kentlerinin yanı sıra Mikanos ve Santorini adaları var. Yeni yasa yolda, 2024 Ağustos ayı itibariyle Yunanistan’da yeni alt limit 400 bin avroya, 500 bin avro olan alt limitler ise 800 bin avroya çıkarılacak.
Geçen sene sonu itibariyle Portekiz gayrimenkul programını kapattı. Ardından İspanya’da da programın kapatılması tartışılmaya başlandı. Şimdi ise Yunanistan programının alt limitini yükseltiyor. Başta Türkiye olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde bir konut krizi var. Vatandaşlar kendi ülkelerinde yaşayacak ev bile bulamıyor. Protestolar, eylemler her geçen gün artıyor. Türkiye’de ise aslında sokak hareketlerinin olgun olduğu bir ülkeyken son 20 yılda eylem kültürünün yok olduğu bir ülkeye dönüştürüldü.
Bu ülkelerin şikayet ettiği konuların hepsi ortak: Artan enflasyon karşısında yaşanılacak bir evin maliyetini karşılayamamak, oturum kartı veya vatandaşlık süreçleriyle gelen entegrasyon sürecinin önündeki toplumsal engeller.
Golden Visa programlarının tamamıyla biteceğini kesinlikle düşünmüyorum fakat her geçen yıl alt limitlerin daha da zorlayıcı olacağı, belki de gayrimenkul yatırım opsiyonunun tamamıyla kaldırılacağı kanaatindeyim.
Biraz Yunanistan’ı konuştuk. Ben elçiniz, Ayberk Özön.
